Um aðventuljós og Gyðingaljós

Aðventuljós á Íslandi

Íslendingar eru þekktir fyrir að skreyta heimili sín úr hófi fram. Þeir skreyta ekki aðeins mikið heldur byrja þeir oft á því löngu fyrir jól, jafnvel um miðjan nóvember. Þessi skreytiárátta landans þarf ekki að koma á óvart þar sem nóvember og desember eru afskaplega dimmir mánuðir, skammdegið grúfir yfir og fólk þráir birtuna. Alls staðar má sjá jólaseríur, marglitar og meira að segja blikkandi, kertaljós og - aðventuljós.

Aðventuljósin eru sjö arma ljósastikur sem settar eru útí glugga. Samkvæmt svari á vísindavefnum var það hálfgerð tilviljun að ljósastikur þessar bárust til landsins. Kaupsýslumaður nokkur, staddur í Svíþjóð, keypti ljósastikur til að gefa frænkum sínum í jólagjöf í kringum 1960. Vakti það svo mikla lukku meðal þeirra sjálfra og vinkvenna þeirra að árið eftir fór hann aftur til Svíþjóðar og keypti fleiri. Fór svo loks svo að maðurinn hóf innflutning á ljósunum og síðan þá hafa gluggakistur þjóðarinnar logað með sjö ljósum. Sagan segir hins vegar að ljósin hafi ekki náð tilætluðum vinsældum í Svíþjóð. Myndin er fengin frá Jólahúsinu.

Margir telja að aðventuljósin séu tengd Gyðingaljósum og Gyðingahátíðinni Hanukkah, hátíð ljóssins.

Gyðingaljós

Sagan segir að Antiochus konungur Sýríu hafi farið í herför inn í Júdeu þar sem Gyðingar bjuggu. Hann krafðist þess af Gyðingunum að þeir hættu að tilbiðja guð sinn, en færu þess í stað að dýrka hina grísku guði. Er Gyðingarnir neituðu því réðust hermennirnir á musterið helga í Jerúsalem, drápu marga sem þar voru og lögðu allt í rúst. Gyðingarnir höfðu séð til þess að alltaf logaði ljós í lampa í musterinu, en í öllum hamaganginum slökknaði á honum. Antiochus hélt nú heim til Sýríu en hermennirnir voru áfram í musterinu í Jerúsalem, Gyðingum til mikillar armæðu.

Nú safnaðist saman hópur manna til að vinna aftur musterið. Eftir tveggja ára baráttu tókst þeim loksins að flæma burtu Sýríumennina og endurheimta musterið. Nú beið þeirra mikið verk við að hreinsa musterið og kveikja á lampanum helga á ný. Olían sem var til nægði aðeins til að hafa kveikt á lampanum í einn dag, en þá gerðist kraftaverkið. Það logaði á lampanum í átta daga samfellt þrátt fyrir að olían væri af svo skornum skammti.

Síðan þetta átti sér stað hafa Gyðingar haldið uppá hanukkah. Hátíðin er haldin í hebreska mánuðinum kislev og getur hana borið upp frá lokum nóvembermánaðar fram í lok desember. Kveikt er á kertum við sólarlag og þau látin loga í átta nætur til að minnast sigursins á Sýríumönnum og kraftaverksins sem varð þegar kveikt var á lampanum helga á ný. Ljósastikan er með níu ljósum, það níunda er notað til að kveikja á hinum átta.

Hanukkah í Bandaríkjunum

Í Bandaríkjunum minnir hanukkah dálítið á jólin. Fólk skreytir heima hjá sér, kveikir á kertum og gefur gjafir. Hér er hægt að kaupa sérstakan pappír fyrir hanukkah gjafir og spes hanukkah skraut og greinilegt er að þessi hátíð er ekki minni hátíð kaupmennsku heldur en ljóss og friðar, alveg eins og jólin! Margir halda að hanukkah sé Gyðingaútgáfan af jólunum, en svo er alls ekki eins og sjá má af framansögðu.